-
1 тотып бирү
1) пойма́ть, излови́ть и переда́ть2) предава́ть/преда́ть; высле́живать/вы́следить ( кого) -
2 тоту
перех.1)а) обхва́тывать/обхвати́ть, хвата́ть || обхва́тывание, обхва́т, хвата́ниеике кул белән тоту — обхвати́ть двумя́ рука́ми
б) ( нәрсәдән тоту) схва́тывать/схвати́ть ( за что)асыл кошның аягыннан тоту — схвати́ть жар-пти́цу за́ ногу (т. е. успеть в последний момент)
2)а) держа́ть, подержа́тьяхшылап (ныклап, әйбәтләп) тот! — держи́ хороше́нько (кре́пко)
газета тотып утыру — сиде́ть с газе́той
тотып-тотып карау — подержа́ть, повёртывать в рука́х ( и смотреть)
б) держа́ть/поде́рживать ( за что)кулын (кулыннан) тотып — держа́ за́ руку
3) в разн. знач. заде́рживать/задержа́ть || заде́рживание, задержа́ниедошманны фәлән позициядә (линиядә) тоту — заде́рживать/задержа́ть врага́ на тако́й-то пози́ции (ли́нии)
сезне озак тотмаслар — до́лго вас не заде́ржат
без сезне тотмыйбыз — мы вас не заде́рживаем
кар тотарга чыгу — выходи́ть на снегозадержа́ние
4) держа́ть, подде́рживать, служи́ть опо́рой || подде́рживание ( на себе)өйне тотып торган терәк — сто́йка, подде́рживающая дом
5) в разн. знач. лови́ть/слови́ть, пойма́ть || пои́мкаочып килгән тупны тоту — поймать летя́щий мяч
качканны тоту — пойма́ть беглеца́
такси тоту — лови́ть такси́
6)а) лови́ть, полови́ть || ло́вля, -ло́вствобалык тоту — ло́вля ры́бы
песи тычкан тота — ко́шка ло́вит мыше́й
җәнлек тоту — звероло́вство
кош тоту — птицело́вство
б) (күп итеп тоту, күп тоту) налови́тькүп итеп балык тоттык — мы налови́ли мно́го ры́бы
в) (артыграк; чамасыз күп; күбрәк тоту) перелови́ть || перело́вбалыкны күп тоту аркасында — из-за перело́ва ры́бы
7) в разн. знач. уде́рживать/удержа́ть || удержа́ниеурынында тоту — уде́рживать на ме́сте
хезмәт хакыннан налог тоту — удержа́ть нало́г из зарпла́ты
8)а) в разн. знач. сде́рживать/сдержа́ть || сде́рживаниетаудан атларын тота-тота төштеләр — съе́хали с горы́, сде́рживая коне́й
күз яшьләрен тота алмыйча — не сде́рживая (не бу́дучи в состоя́нии сде́рживать) слёзы
б) держа́ть; рабо́тать на сде́рживание (о тормазах, креплениях)тормозы тотмый — тормоза́ не де́ржат
9) подлови́ть, пойма́ть ( на чём)хәйләдә (белән) тоту — подлови́ть на хи́трости (хи́тростью)
урлаганда тоту — пойма́ть на кра́же (на ме́сте кра́жи)
үзен шул фикердә тотты — пойма́л себя́ на той мы́сли
10) перен. разоблача́ть/разоблачи́ть, улича́ть/ уличи́ть || разоблаче́ние, уличе́ние в чём (во лжи, обмане)ялганын (алдагын) тоту — разоблачи́ть его́ ложь; уличи́ть во лжи
11) схва́тывать/схвати́ть, понима́ть/поня́ть, заме́тить || схва́тывание, понима́ние су́ти чего (важного, существенного)кимчелекне дөрес тоткан — ве́рно схвати́л (по́нял) слаби́нку
12) держа́ть в рука́х (то, чем управляют); пра́вить, управля́ть || правле́ние, управле́ние ( чем)дилбегә тоту — держа́ть в рука́х во́жжи; управля́ть вожжа́ми
руль тоту — держа́ть руль
13) охва́тывать/охвати́ть; заполня́ть/запо́лнить || заполне́ние ( собой)елганы боз тоткан — река́ охва́чена льдом
берничә минут залны "ура" тавышы тотып торды — на не́сколько мину́т зал охвати́ли кри́ки ура́
14)а) дер-жа́ть, придава́ть/прида́ть (чему-л.; какое-л.) положе́ние; сохраня́ть/сохрани́ть в ( каком-то) положе́ниигәүдәне туры тоту — держа́ть ту́ловище (те́ло) пря́мо
б) (-га тоту) держа́ть на...; приде́рживать в направле́нии ( к чему)яктыга тоту — приде́рживать так, чтоб па́дал свет
җилгә тоту — держа́ть на ве́тер
15) (-га тоту) напра́витькөймәне уңга тоту — напра́вить ло́дку напра́во
16) перен.а) управля́ть; вла́ствовать, пра́вить || вла́ствование, управле́ниеил тоту — управле́ние страно́й, вла́ствовать в стране́
дәүләт тоткан ирләр — мужи́, пра́вящие госуда́рством, госуда́рственные мужи́
б) держа́ть в рука́х; надёжно управля́тьавылны тота алыр бу — э́тот суме́ет надёжно управля́ть дере́вней
ирен тота белә — уме́ет держа́ть му́жа ( в руках)
васыятен тоту — быть ве́рным заве́там; сле́довать заве́там
үгет-нәсихәтне тоту — сле́довать назида́ниям (уве́щеваниям)
киңәшен тотып — сле́дуя сове́там
18) соблюда́ть, блюсти́/соблюсти́, выполня́ть/вы́полнить ( что) || соблюде́ние, выполне́ние (предписаний и т. п.)законны тоту — соблюда́ть зако́ны
дин тоту — блюсти́ рели́гию; выполня́ть предписа́ния рели́гии
ураза тоту — соблюда́ть пост, пости́ться
19) держа́ть, вести́ себя́үзен бик һавалы тота — де́ржит себя́ о́чень высокоме́рно
үзегезне ипле тотыгыз — держи́те себя́ учти́во
20) ста́вить/поста́вить (выше, вперёд и т. п. чего); счита́ть/счестьүз файдасын өстен тоту — ста́вить свои́ интере́сы (свою́ вы́году) вы́ше (чем что-л. другое)
21) в разн. знач. держа́ть, содержа́ть (где-л. или в каком-л. состоянии)кул астында тоту — держа́ть под руко́й
төрмәдә тоту — держа́ть в тюрьме́
әсирлектә тоту — держа́ть в плену́
аяк өстендә тоту — держа́ть на нога́х
ач тоту — держа́ть голо́дным
чиста тоту — держа́ть в чистоте́
башыңны салкында, аягыңны җылыда тот! — держи́ го́лову в хо́лоде, а но́ги в тепле́
22)а) храни́ть, бере́чь, оставля́ть || хране́ниетөсе (истәлекләре) итеп тоту — храни́ть как па́мять (кого-л.)
үзеңдә кирәкмәгәнне тоту — храни́ть ( у себя) нену́жное себе́
б) сохраня́ть/сохрани́ть || сохране́ние определённой материа́льной субста́нцииҗылы тотмый торган кием — оде́жда, не сохраня́ющая тепло́
кәсәбә тоту — содержа́ть предприя́тие
ресторан тоту — содержа́ть рестора́н
квартирант тоту — содержа́ть ( у себя) квартира́нта
чабышкы тоту — содержа́ть рысака́; име́ть рысака́
24) перен. держа́ть, храни́ть, бере́чь || хране́ние, береже́ние ( чего)хәтердә тоту — держа́ть в па́мяти
дус күп булыр, сер тотканы бер булыр — (посл.) друзе́й мно́го, но храня́щий (не разглаша́ющий) секре́ты лишь оди́н
25)а) держа́ть, сохраня́ть/сохрани́ть, уде́рживать/удержа́ть || сохране́ние; удержа́ние (определённого положения, качества, достоинства и т. п.)беренчелекне тоту — держа́ть пе́рвенство ( первое место)
б) занима́ть/заня́ть || занима́ние/заня́тие ( определённого места)лаеклы урын тоту — занима́ть досто́йное ме́сто
26) зата́ивать/затаи́ть || зата́ивание (злобы и т. п.)үпкә тотма, ләкин онытма — (посл.) кто ста́рое помя́нет, тому́ глаз вон, а кто забу́дет - тому́ два (букв. не зата́ивай зло́бу, но и не забыва́й про́шлое)
27)а) испо́льзовать, употребля́ть/употреби́ть || испо́льзование, употребле́ние на...ашауга тоту — испо́льзовать на еду́
эшкә тоту — употреби́ть на де́ло
б) тра́тить, растра́тить || тра́та, растра́татотарга акчаң булса, алырга мал табылыр — есть охо́та тра́тить де́ньги, това́ра для ку́пли найдётся
28)а) огора́живать/огороди́ть || огора́живание (чем-л.)койма тоту — огороди́ть забо́ром; ста́вить забо́р
б) отора́чивать, пришива́ть || отора́чиваниетасма тоткан — оторо́ченный тесьмо́й
29) прикла́дывать, прижа́ть || прикла́дывание, прижа́тие к чему-л. (с определённой целью)чарга тоту — прикла́дывать к точи́лке; точи́ть точи́лкой
30) перен. подверга́ть подве́ргнуть || подверга́ние ( чему)бомбага тоту — подверга́ть бомбардиро́вке, бомби́ть
утка тоту — подверга́ть обстре́лу, обстреля́ть
балта тоту — рабо́тать топоро́м; уме́ть рабо́тать топоро́м (т.е. плотничать)
32) перен. занима́ться/заня́ться || заня́тие ( чем)эш тоту — занима́ться де́лом
хуҗалык тоту — занима́ться хозя́йством
каләм тоту — занима́ться де́лом, свя́занным с писа́нием ру́чкой
ул каләм тота белә — он уме́ет держа́ть перо́ (у него́ перо́ бо́йкое)
33) перен.а) сосредото́чивать/сосредото́чить || сосредоточе́ние внима́ния при по́мощи определённых о́ргановкүз тоту — сосредото́чить взгляд, внима́тельно смотре́ть (перен. име́ть вид)
колак тоту — сосредото́чить слух, внима́тельно слу́шать (перен. слу́шаться)
б) пита́ть || пита́ние (надежды и т. п.)өмет тотып — пита́я наде́жду
ният (исәп) тоту — пита́ть наме́рение
34) проводи́ть/провести́, провёртывать/проверну́ть; производи́ть/произвести́ || проведе́ние, произво́дство ( чего)эшне кызу тоту — провести́ рабо́ту бы́стро
кыска тоту — проверну́ть бы́стро; производи́ть за коро́ткое вре́мя
35) держа́ть, подде́рживать/поддержа́ть || подде́рживание (связи и т. п.)багланыш тоту — подде́рживание свя́зи
мөнәсәбәт тоту — подде́рживать отноше́ния
36) держа́ть (речь, экзамен и т. п.)нотык тоту — держа́ть речь ( перед публикой)
имтихан тоту — держа́ть, сдава́ть/сдать (экзамен и т. п.)
37) схва́тывать/схвати́ть ( о болезни как о живом существе)бүсере тота — схва́тывает (му́чает) его́ гры́жа
ютәле тотканда — в припа́дке ка́шля
үз чире тоту — припа́док эпиле́псии
бизгәк тоту — припа́док маляри́и
38) разг. держа́ть (пить) спиртны́е напи́ткитотып җибәр — держи́-ка, на (пей)
сирәк тотам — я ре́дко пью
39) с частицей -да/-дә, -та/-тә придаёт высказыванию модальное значение решительности выполнения действия взял (взя́ли) да итоттык та киттек — взя́ли да и ушли́
тоттым да йөгердем — взял и побежа́л
40) в знач. нареч. тотып без промедле́ния и безжа́лостно (о решительных, интенсивных действиях)тотып иргә бирү — наси́льно вы́дать за́муж
тотып каезлау (камчылау, чыбыркылау) — беспоща́дно вы́пороть (ремнём, плетью)
тотып китерү — наси́льно приводи́ть || приво́д
•- тотып бетерү
- тотып бирү
- тотып калу
- тотып тору••тоту дигәнне иш дип аңлау — поста́вить с ног на го́лову; вме́сто вил дава́ть топо́р (букв. слова́ ‘держи́ коне́ц моча́ла’ понима́ть как ‘вей верёвку’)
тоту капчыгың (капчыгыңны) — держи́ карма́н (букв. мешо́к) поши́ре
тотарсың (тотарсыз) (куян) койрыгын — ищи́ ве́тра в по́ле (букв. пойма́ешь за́йца за хвост)
- тотып карар җире юктотмаган эше юк —ма́стер на все ру́ки
- тоткан җирдән сындыру
- тотып та карамау -
3 йөрәк
сущ.1) анат. се́рдце || серде́чныййөрәк эшчәнлеге — де́ятельность се́рдца
йөрәк тибеше — бие́ние се́рдца; сердцебие́ние
йөрәккә операция ясау — де́лать опера́цию на се́рдце
йөрәк авыруы — серде́чное заболева́ние
йөрәк мускулы — серде́чная мы́шца
йөрәк дарулары — серде́чные лека́рства
2) душа́, се́рдце ( как вместилище чувств человека) || серде́чный, душе́вныйсаф йөрәк — чи́стая душа́
кайнар йөрәк — горя́чее се́рдце
батыр йөрәк — хра́брое се́рдце
таш йөрәк — ка́менное се́рдце
чын йөрәктән — от всей души́, от всего́ се́рдца
йөрәк җылысы — серде́чная (душе́вная) теплота́
йөрәк әрнүе — душе́вная (серде́чная) боль
йөрәк кайгысын уртаклашу — подели́ться душе́вными пережива́ниями
йөрәк хисләрен түгү — излива́ть серде́чные чу́вства
йөрәктәген әйтеп бирү — вы́сказать то, что в душе́ (на се́рдце)
йөрәк ашкына (җилкенә, алгысый) — се́рдце волну́ется
карама беләккә, кара йөрәккә — (посл.) не смотри́ на си́лу, смотри́ в ду́шу (на се́рдце)
3) перен.; ласк. йөрәгем, йөрәккәем се́рдце (ты) моё, душа́ (ты) моя́; ду́шенькаҗавап хатыңны көтәм, йөрәгем — се́рдце (ты) моё, жду отве́тного письма́
4) перен. центр, се́рдце чего-л.атомның йөрәгенә үтеп керү — прони́кнуть в се́рдце а́тома
5) перен. сме́лость, отва́гамондый эшкә алынырга йөрәк кирәк — чтоб бра́ться за тако́е де́ло, нужна́ сме́лость
герой булу өчен беләк тә, йөрәк тә кирәк — (погов.) чтоб стать геро́ем, ну́жно име́ть и си́лу, и отва́гу
•- йөрәк авыруы
- йөрәк алды
- йөрәк букчасы
- йөрәк колакчыгы
- йөрәк өянәге
- йөрәк тоту
- йөрәк уты••йөрәге белән — в душе́
йөрәге боз (салкын) — бесчу́вственный, с холо́дным се́рдцем
йөрәген бозу — си́льно расстро́ить
йөрәген кузгату — взбудора́жить, возбужда́ть
йөрәген телгәләү (яралау) — ра́нить се́рдце кому, чьё
йөрәген телеп алу (телгәләү) — разрыва́ть (раздира́ть) се́рдце на ча́сти
йөрәген эретү — расположи́ть к себе́
йөрәген яулау (яулап алу) — покори́ть се́рдце чьё
йөрәгенә ия булу — владе́ть се́рдцем чьим
йөрәгенә йон (мүк) үскән — се́рдце обросло́ мхом у кого (о вялом, равнодушном человеке)
йөрәгенә чыдый алмыйча — не вы́держав душе́вного поры́ва
йөрәк актарыла — се́рдце (душа́) разрыва́ется
йөрәк (атылып) чыгарга җитү — си́льно волнова́ться (букв. се́рдце гото́во вы́скочить)
йөрәк ачыну — боле́ть душо́й, огорча́ться
йөрәк ачысы — му́ка, у́жас
йөрәк аша үткәреп — глубоко́ прочу́вствовав се́рдцем
йөрәк бәгърем (парәм, маем диал.) — ми́`лый мой, душа́ моя́, серде́чко моё
йөрәк биреп (салып) — вложи́в ду́шу
йөрәк бушату — излива́ть ду́шу, отводи́ть ду́шу; подели́ться го́рем
йөрәк дусты — друг се́рдца; серде́чный друг
йөрәк жу итү — се́рдце ёкнуло
йөрәк җитү — осме́литься, хвати́ть ду́ху
йөрәк җылысы — душе́вная теплота́, и́скренние чу́вства
йөрәк итен ашау (талау, телгәләү) — не дава́ть поко́я, терза́ть; вы́мотать (всю) ду́шу
йөрәк итенә ябышып үсү — всегда́ по́мнить, храни́ть в се́рдце ( о любимом человеке)
йөрәк итенә үтү — быть о́чень мучи́тельным, тя́гостным кому
йөрәк йолкына — см. йөрәк өзгәләнә
йөрәк кабару — беспоко́иться, волнова́ться
йөрәк калмау — см. йөрәге алыну
йөрәк кандырып — с по́лным удово́льствием, с по́лным наслажде́нием
йөрәк киселү — му́читься, изму́читься, истоща́ться/истощи́ться ( от голода); быть о́чень голо́дным
йөрәк кешесе — (о чутком, добром человеке) серде́чный челове́к
йөрәк корты — ирон. сердцее́д
йөрәк кубу (чыгу) — си́льно испуга́ться
йөрәк кузгату — об обострении сердечной боли (от расстройства, сильного волнения)
йөрәк кушканча — по веле́нию се́рдца
йөрәк кымырҗу — испы́тывать чу́вство стра́ха
йөрәк кысылу (ою) — се́рдце щеми́т (но́ет)
йөрәк маен (майларын) имү — обира́ть (ободра́ть) до́чиста, до ни́тки
йөрәк өшү (өшеп китү) — похолоде́ть в се́рдце
йөрәк сере — сокрове́нная та́йна
йөрәк серенә керү — быть посвящённым в сокрове́нную та́йну кого-л.
йөрәк сизү (тою) — предчу́вствовать || предчу́вствие
йөрәк сикерә — се́рдце коло́тится
йөрәк сүзе — серде́чное (душе́вное) сло́во
йөрәк сыза (сыкрый, әрни) — се́рдце щеми́т; се́рдце но́ет; душа́ (се́рдце) боли́т
йөрәк ташу — см. йөрәк кайнау
йөрәк телгәләнә (парә-парә килә) — се́рдце раздира́ется на ча́сти
йөрәк тойгысы (хисе, сагышы) белән — с и́скренним, глубо́ким чу́вством; (всей) душо́й; все́ми фи́брами души́
йөрәк түзми — не те́рпится
йөрәк түрендә — в глубине́ души́ (се́рдца)
йөрәк түрендә йөртү (саклау) — всё ещё по́мнить, не забы́ть
йөрәк тынгысыз кала — се́рдце замира́ет
йөрәк тынычлану — успоко́иться, отлегло́ от се́рдца
йөрәк урыныннан кубу (кузгалу) — си́льно испуга́ться и́ли испы́тывать чу́вство постоя́нной трево́ги
йөрәк үкчәгә китү — душа́ ухо́дит в пя́тки у кого
йөрәк үлү — о беспечном, инертном человеке; см. йөрәк мүкләнү
йөрәк чуарлану — испы́тывать чу́вство волне́ния, беспоко́йства
йөрәк ялгау — закуси́ть, замори́ть червячка́
йөрәк ялкыны — поры́в
йөрәк ярасын кузгату — береди́ть серде́чные ра́ны
йөрәк яргыч — ужа́сный, жу́ткий, душераздира́ющий (о голосе, крике)
йөрәк ярсый (өзгәләнә) — се́рдце разрыва́ется
йөрәк ярылу — см. йөрәк алыну
йөрәк ятмау — душа́ (се́рдце) не лежи́т, не по душе́ (се́рдцу)
йөрәк яшерү — скры́тничать
йөрәккә барып җитү — тро́гать (дойти́) до глубины́ души́ (се́рдца)
йөрәккә басу — (о мастерской игре на музыкальных инструментах, о хорошем пении и пляске), брать (взять, хвата́ть) за́ душу (сердце)
йөрәккә боз булып утыру — оста́вить о́чень неприя́тный оса́док на душе́; лечь свинцо́м на се́рдце
йөрәккә җылы керү — успоко́иться, полегча́ть на се́рдце
йөрәккә кабу (кабыну) — разволнова́ться; разне́рвничаться
йөрәккә кадалу (тию) — заде́ть за живо́е, как нож в се́рдце
йөрәккә кадау — задева́ть (заде́ть) за живо́е
йөрәккә (кара) кан саву (савылу) — се́рдце кро́вью облива́ется
йөрәккә курку йөгерү — см. кот очу
йөрәккә май (кебек) булып яту — как (бу́дто) бальза́м на се́рдце
йөрәккә сеңү — запа́сть в ду́шу
йөрәккә таш булып утыру (яту) — лечь тяжёлым ка́мнем на се́рдце (на ду́шу)
йөрәккә тоз салу — си́льно раздража́ть, расстра́ивать, огорча́ть (печальными, неприятными словами, сообщениями и т. п.)
йөрәккә төен булу — лечь ко́мом на се́рдце
йөрәккә уелу — запа́сть в ду́шу
йөрәккә ук (пычак) булып кадалу — нож в се́рдце кому
йөрәккә үтү — брать за́ душу
йөрәккә чыдый алмау — убива́ться о ком-чём, из-за кого-чего; не находи́ть себе́ ме́ста
йөрәккә якын алу (кабул итү) — принима́ть бли́зко к се́рдцу
йөрәккә ял булу — быть утеше́нием для се́рдца (души́)
йөрәкне алу — си́льно напуга́ть
йөрәкне басу — успоко́ить се́рдце
йөрәкне биреп (салып) — вкла́дывая ду́шу (рабо́тать)
йөрәкне бирү — влюби́ться, согласи́ться на взаи́мную любо́вь
йөрәкне кимерү (тырнау) — быть в постоя́нной трево́ге; скребёт на душе́ (се́рдце);
йөрәкне кисү (кисеп үтү) — вы́звать глубо́кую трево́гу; как (бу́дто) ножо́м резану́ть по се́рдцу
йөрәкне кытыклау (кытыкландыру) — тереби́ть ду́шу, се́рдце ( слегка)
йөрәкне талау — терза́ть ду́шу (се́рдце)
йөрәкне тетрәтү — сотряса́ть се́рдце
йөрәкне тынычландыру — отвести́ ду́шу
йөрәкне тырный (тырнап тора) — на се́рдце скребёт; ко́шки скребу́т на се́рдце (душе́)
йөрәкне учта (уч төбендә) тотып (кысып, йомып) — испы́тывая си́льное волне́ние, трево́гу; с замира́нием се́рдца
йөрәкне эретү — смягчи́ть (растро́гать, уте́шить) се́рдце
йөрәкне өзү (телгәләү) — надрыва́ть (раздира́ть) се́рдце (ду́шу)
йөрәкне өшетә торган — леденя́щий ( взгляд)
йөрәктә саклау (йөртү) — храни́ть в се́рдце (па́мяти)
йөрәктә ут кайнау — о́стро пережива́ть что-л.; ад кроме́шный на душе́ (се́рдце)
йөрәктән авыр таш төшкәндәй булды —ка́мень с души́ свали́лся; отлегло́ от се́рдца
йөрәктән алу — брать (хвата́ть) за́ се́рдце (ду́шу)
салкын колактан ала, сылу йөрәктән ала — (посл.) хо́лод хвата́ет за́ уши, красо́тка берёт за́ сердце
йөрәктән кичерү — си́льно пережива́ть
йөрәктән серләшү — поэт. подели́ться сокрове́нной та́йной, объясня́ться в любви́
йөрәктән төшкән — родно́й, плоть от пло́ти
- йөрәгенә керүйөрәктән чыкмау — быть в па́мяти, не забыва́ться
- йөрәк алыну
- йөрәк кубу
- йөрәк ачысы белән
- йөрәк әрнеткеч
- йөрәк әрни
- йөрәк телгәләнә
- йөрәк парчалана
- йөрәк басылу
- йөрәк тыну
- йөрәк кагу
- йөрәк кайнау
- йөрәк сызу
- йөрәк мае сызу
- йөрәк сызылу
- йөрәк мае сызылу
- йөрәк мүкләнү
- йөрәк өзгәләнә
- йөрәк өзелә
- йөрәк өзгеч
- йөрәк таш булып кату
- йөрәк урынында түгел
- йөрәк яна
- йөрәк ярасы
- йөрәккә керү
- йөрәккә кереп калу
- йөрәккә утыру
- йөрәккә тию
- йөрәккә төшә торган
- йөрәккә үтә торган
- йөрәккә төшү
- йөрәккә үтү
- йөрәккә ут кабу
- йөрәккә ут салу
- йөрәккә ялкын салу
- йөрәккә яту
- йөрәккә ятышлы
- йөрәкне ачу
- йөрәктән чыккан
- йөрәктән әйтелгән -
4 актык
1. прил.1) после́дний (год учёбы, рейс, поезд, шанс); оста́тки ( чего)актык мөмкинлек — после́дняя возмо́жность
актык көчеңне бирү — отда́ть после́дние си́лы; отда́ть оста́тки сил
2) после́дний, кра́йний ( срок)актык чара — после́дняя ме́ра
3) после́дний, после́днее; после́днее, что...; оста́тки ( чего)актык әйбердән мәхрүм калу — лиши́ться после́днего (после́дней ве́щи)
актык дәлиле — после́дний аргуме́нт; после́днее, что он мо́жет привести́ в (как) доказа́тельство
актык акчаны тотып бетерү — истра́тить оста́тки де́нег
4) после́дний, коне́чный (вагон поезда, пункт маршрута); концево́й5) заключи́тельныйактык сүз — заключи́тельное сло́во
актык этапта — на заключи́тельном эта́пе
6) в знач. сущ. актыгыа) после́днее, оста́тки; после́дки прост. (о продуктах, деньгах, запасе и т. п.); после́днее, что оста́лосьактыгын биреп бетерү — отда́ть после́днее, что оста́лось
бусы актыгы, бүтән юк — э́то оста́тки, бо́льше нет
б) коне́ц2. нареч.кичәнең актыгын көтү — дожида́ться конца́ ве́чера
в после́дний раз (сказать кому, предупредить кого, увидеть что, кого, встретиться с кем)актык керүең — в после́дний раз захо́дишь
актык тапкыр әйтәм — в после́дний раз говорю́
••актык исәптә — см. актык чиктә 1)
актык сүзләр белән сүгү — руга́ть после́дними слова́ми
актык патронга кадәр — до после́днего патро́на (отстреливаться, обороняться); до после́днего
актык тамчы канга кадәр — до после́днего (после́дней ка́пли кро́ви)
актык чиккә җитеп — см. актык чиккә кадәр 1)-2)
актык казык — после́дний ко́лышек (кол); после́днее
актык көнгәчә — до конца́ дней свои́х, до после́днего своего́ дня
актык күлмәк — после́дняя руба́шка
актык телем (сынык) — после́дний кусо́к ( хлеба)
актык чутта — см. актык чиктә 1)-3), 5)
актык ыштан — прост. после́дние штаны́; после́днее
актык юлга — см. соңгы юлга
- актык булсынактыкка кадәр (чаклы, тикле, хәтле) — см. азаккача
- актык бер тиен
- актык сулыш алу
- актык сулау
- актык сулышка кадәр
- актык сулуга кадәр
- актык сүз итеп
- актык мәртәбә
- актык тапкыр
- актык сулыш
- актык сулу
- актык сүз
- актык чик
- актык чиккә җитү
- актык чиккә кадәр
- актык чиктә
- актыкка калу -
5 корал
сущ.1) в разн. знач. ору́жие (огнестрельное, ядерное, химическое, холодное) || оружейныйкорал җитештерү — произво́дство ору́жия
корал заводы — оруже́йный заво́д
корал склады — оруже́йный склад, арсена́л
рус коралының даны — сла́ва ру́сского ору́жия
коралга! — к ору́жию!
2) собир. вооруже́ниеяңа төр кораллар — но́вые ви́ды вооруже́ния
коралларны кыскарту — сокраще́ние вооруже́ния
3) прям.; перен. ору́дие, сре́дство (труда, производства), инструме́нт (измерительный, столярный, музыкальный)авыл хуҗалыгы кораллары — сельскохозя́йственные ору́дия
корал эшләр, ир мактаныр — (посл.) инструме́нт де́лает, мужчи́на хва́стается
тәнкыйть - йогынтылы корал — кри́тика - де́йственное ору́жие
үзеңә каршы корал бирү — дать (кому-л.) ору́жие про́тив себя́
тел - үткен көрәш коралы — язы́к - о́строе ору́дие борьбы́
•- корал йөртүче
- корал остасы
- коралын алу••корал (корал көче) белән янау — бряца́ть (угрожа́ть) ору́жием
корал итү — испо́льзовать (кого-л., что-л.) как ору́дие
корал көченә таяну — прибега́ть к си́ле ору́жия
корал куллану — обнажа́ть/обнажи́ть ору́жие, применя́ть/примени́ть ору́жие
корал күтәрү — подня́ть ору́жие (против кого-л.)
корал ташлау — броса́ть/бро́сить ору́жие, скла́дывать/сложи́ть ору́жие; сдава́ться, капитули́ровать
корал тотып — с ору́жием в рука́х
коралга тотыну (ябышу) — бра́ться (взя́ться, хвата́ться) за ору́жие, прибе́гнуть к ору́жию
коралга чакыру (өндәү) — призыва́ть к ору́жию (кого-л.)
-
6 күз
сущ.1) глаз, о́ко уст. и поэт.матур зәңгәр күзләр — краси́вые голубы́е глаза́
кылый күз — раско́сые глаза́
күзләр яшьләнү — появле́ние слёз на глаза́х
күз авырулары — глазны́е боле́зни
күз даруы — глазны́е ка́пли
күз клиникасы — глазна́я кли́ника
күз - күңелнең көзгесе — (погов.) глаза́ - зе́ркало души́
күз күрә дә, буй җитми — (посл.) ви́дит о́ко, да зуб неймёт
ышанма күзеңә, ышан сүземә — (погов.) не верь (свои́м) глаза́м, верь (мои́м) слова́м
күзләр матурны, иреннәр татлыны ярата — (посл.) глаза́ лю́бят краси́вое, уста́ - сла́дкое
2) зре́ние, глаз || зри́тельныйүткен күз — о́стрый (намётанный) глаз
тәҗрибәле күз — о́пытный глаз
күз күреме — по́ле зре́ния, кругозо́р
күздән югалу — исче́знуть из по́ля зре́ния
күз алдану — обма́н зре́ния, опти́ческий обма́н
күз хәтере — зри́тельная па́мять
3) взгляд, взоркүз йөртеп чыгу — обвести́ взгля́дом, оки́нуть взо́ром
күзләр белән озатып калу — провожа́ть взгля́дом
күзләрне еракка төбәү — устреми́ть взо́ры вдаль
4) перен.; разг. глаз (надзор, просмотр)балаларга ана күзе кирәк — де́тям ну́жен матери́нский глаз
монда җаваплы кеше күзе җитми — здесь не хвата́ет глаз отве́тственного лица́
һәр җирдә аның үз күзе — везде́ у него́ свой глаз
5) ушко́ ( иголки)йозак күзе — ушко́ замка́
6) дыра́, отве́рстие, проу́шинабалта күзе — проу́шина топора́
7) глазо́к ( двери)8) разг. звено́, глазо́к (окна, рамы)9) пе́тля́ ( на вязальных изделиях)күз төшерү — спусти́ть пе́тлю
10) яче́йка, ячея́җәтмә күзенә эләккән балык — ры́ба, застря́вшая в яче́йках се́ти
кәрәз күзе — со́товая ячея́
11) бот. глазо́к (у картофеля, деревьев, растений)12) перен. я́мка ( в каше для масла)13) ме́лкая полынья́ ( на поверхности льда)14) в притяж. ф. обозначает место, подвергающееся сильному воздействию солнца, ветра и т. п., или середину, центр чего-л.җил күзенә утыру — сесть в са́мое ве́треное ме́сто
күлләвекнең күзенә басу — наступи́ть в са́мую середи́ну лу́жи
15) по́ры (у сыра, хлеба); см. тж. күзәнәк 5)17) в знач. нареч.; в исх. п.; разг. күзеннән до краёв, до́верху ( о жидкости в сосуде); см. тж. мөлдерәмә18) в знач. нареч.; в направит. п.; разг. күзгә на вид, со стороны́күзгә бик таза — на вид о́чень здоро́вый
халык күзендә — в глаза́х люде́й, пе́ред наро́дом
•- күз агу- күз агы
- күз алмасы
- күз бәйләш
- күз врачы
- күз кабагы
- күз карасы
- күз карашы
- күз койрыгы
- күз күрмәү
- күз күрмәс булу
- күз кысу
- күз мускулы
- күз нуры
- күз талдыру
- күз талу
- күз тәбә
- күз томалану
- күз төбе
- күз үләне
- күз уты
- күз чокыры
- күз чыгару
- күз ясмыгы
- күз ялтыравыгы
- күз яше
- күз яше юлы
- күз яшь бизләре
- күзгә ак төшү
- күзгә күренми торган
- күзгә күренмәслек
- күзе китү
- күзеннән итү
- күзләр йомылу••күз агы белән карау — посмотре́ть зло́бно, вражде́бно
күз агы кебек саклау — бере́чь как зени́цу о́ка
күз алакаю — см. күз алару 1)
күз аларту — прост. стро́ить гла́зки (кому-л.)
күз алды (аллары) караңгылану (томалану, чуарлану) — помути́ться в глаза́х (от волнения, бессилия и т. п.)
күз алдына килү (килеп басу) — ожива́ть (ожи́ть, встава́ть/встать) пе́ред глаза́ми; предста́ть пе́ред глаза́ми
күз алдына китерү (китереп бастыру) — предста́вить, вообрази́ть
күз алдында чуалу — верте́ться на глаза́х (пе́ред глаза́ми); лезть в (на) глаза́
күз алдыннан уздыру (кичерү) — предста́вить мы́сленно
күз алдыннан узу (кичү) — промелькну́ть пе́ред глаза́ми
күз алмашу (алышу) — обменя́ться взгля́дами
күз артында — за глаза́, загла́зно
күзе астында — под (чьим-л.) наблюде́нием (контро́лем); в прису́тствии (кого-л.)
күз атып йөрү — быть влюблённым (в кого-л.)
күз ачарлык түгел — см. күз ачкысыз
күз ачып күз йомганчы — не успе́ть гла́зом моргну́ть; в мгнове́ние о́ка; вмиг
күз(ләр) әлҗе-мөлҗе килү — в глаза́х потемне́ло (помути́лось), в глаза́х ряби́т
күз әшнәлеге (танышлыгы) — случа́йное знако́мство, ша́почное знако́мство
күз бәйләнү — смерка́ться, темне́ть
күз бәйләү — см. күз буу
күз(ләр) белән ашау — есть (поеда́ть, пожира́ть) глаза́ми
күз белән сөзү — впе́риться
күз(не) бетерү (бетәштерү) — ослабля́ть/осла́бить зре́ние, по́ртить, испо́ртить зре́ние
күз буяу — втира́ть/втере́ть очки́; пуска́ть/пусти́ть пыль в глаза́; зама́зать глаза́ (кому-л.) прост.
күз буяучылык — очковтира́тельство
күз дә йоммау — и глаз не сомкну́ть
күз дә йоммыйча — и гла́зом не моргну́в
күз дә каш урынына күрү — леле́ять, оберега́ть
күз(ләр) дүрт булу — широко́ раскры́ть глаза́, вы́таращить, вы́лупить глаза́ (от удивления, изумления или страха)
күз җиткән кадәр — наско́лько хвата́ет глаз; куда́ достига́ет взгляд
күз җитмәгән — далёкий, незнако́мый, неизве́стный (о землях, крае, стране)
күз җитмәслек — необозри́мый, неогля́дный
күз иләге аша үткәрү — прочита́ть внима́тельно, крити́чески (книгу, рукопись, статью и т. п.)
күз (дә) иярмәү — де́лать (что-л.) ло́вко, прово́рно (букв. гла́зом не уследи́ть; глаза́ не поспева́ют за чем-л.); спо́риться в рука́х (у кого-л.), скор на́ руку
күз иярмәс(лек) тизлек белән — молниено́сно, мгнове́нно; с молниено́сной быстрото́й
күз йомдыру — обмишу́лить
күз йомып алу — вздремну́ть, прикорну́ть
күз йомып йөрү (тору) — смотре́ть сквозь па́льцы (до поры до времени)
күз йомып калу — проморга́ть, прозева́ть
күз йомып та табу — находи́ть (найти́) с закры́тыми глаза́ми (т. е. хорошо знать местонахождение кого, чего-л.)
күз йөгертү (йөгертеп чыгу) — просмотре́ть бе́гло (пове́рхностно), пробежа́ть глаза́ми
күз (кабагы) тарту — подёргивание ве́ка (по суеверию: к радости или к неприятности)
күз камашу — см. күз чагылу
күз карасы кебек асрау — бере́чь, леле́ять, носи́ть на рука́х (кого-л.)
күз карасы кебек (күз карасыдай) саклау — бере́чь (храни́ть) как зени́цу о́ка; бере́чь пу́ще гла́за (кого-л., что-л.); леле́ять, пе́стовать (кого-л.)
күз карашка — на вид, вне́шне
күз качыру — скрыва́ться, не пока́зываться
күз күргән якка — куда́ глаза́ глядя́т; на все четы́ре сто́роны
күз күреме җирдә, күз күремендә — ско́лько досту́пно гла́зу
күз күреме җиткән кадәр — в преде́лах обозрева́емости (досяга́емости)
күз күреме җитмәслек — необозри́мый, необъя́тный
күз күрер (әле) — ви́дно бу́дет, посмо́трим
күз күрмәгән — незнако́мый, неизве́стный
күз күрмәгән, колак ишетмәгән — неви́данный, неслы́ханный (доселе)
күз күрмәс, колак ишетмәслек (җир) — далёкий, да́льний ( край)
күз кысышу — переми́гиваться, подмигну́ть друг дру́гу
күз(ләр) мәңгегә йомылу — засну́ть (усну́ть) ве́чным (моги́льным, после́дним) сном
күз нуры түгү — о напряжённой работе, связанной со зрением
күз очы белән, күз очтан — см. күз кырые белән генә
күз салгалау — посма́тривать, погля́дывать
күз сирпү (сирпеп алу) — метну́ть взгляд (из-под брове́й); бро́сить бы́стрый взгляд
күз суын түгү — см. күз яше түгү
күз(ләр) сүнү — поту́хнуть, потускне́ть, поблёкнуть ( о глазах)
күз терәге — опо́ра, наде́жда (чья-л.) (единственный человек, на которого вся надежда)
күз терәп — с наде́ждой
күз тимәсен (тия күрмәсен) — как бы не сгла́зить
күз томалау — надева́ть шо́ры на глаза́; отводи́ть глаз
күз төшерү — броса́ть (бро́сить, кида́ть/ки́нуть) взгляд (на кого, что-л.)
күз тышта калу — (букв. оста́вить глаза́ на у́лице) не ви́деть помеще́ние пока́ глаза́ не привы́кнут
күз уйнату — стро́ить гла́зки
күз уңында тоту — см. күздә тоту 1)
күз үлчәме (үлчәве) — глазоме́р
күз җиткән кадәр — наско́лько хвата́ет глаз; куда́ достига́ет взгляд; күз җитмәслек необозри́мый, неогля́дный
күз чамасы белән — на глазо́к, на глазоме́р
күз(ләр) чекерәю — см. күз акаю
күз(ләр) чуарлана — в глаза́х ряби́т
күз чыга язу — прогляде́ть (просмотре́ть) все глаза́
күз чыгу — осле́пнуть, лиши́ться глаз
күз яздырып — скры́тно; та́йно
күз яктысында — пока́ ви́дно, пока́ не стемне́ло; за́светло
күз яше (яшьләре) белән — в слеза́х (просить, умолять)
күз яше (яшьләре) төшәчәк (тотачак) — отолью́тся (чьи-л.) слёзы (слёзки) (кому-л.)
күз яше кою — утопа́ть в слеза́х
күз яшенә буылу (тыгылу, төелү) — глота́ть слёзы
күз яшьләренә ирек бирү — дать во́лю слеза́м, лить слёзы в три ручья́
күзгә алырлык — заслу́живающий внима́ния
күзгә бәрелү (ташлану) — броса́ться (кида́ться) в глаза́
күзгә бәреп (бәрелеп) тору — бить в глаза́, ре́зать глаза́ (глаз)
күзгә ике булып күренү — двои́ться в глаза́х
күзгә йокы кермәү — не сомкну́ть глаз
күзгә карап көлү — смея́ться в глаза́ (издеваться, оскорблять)
күзгә карап җан сату — врать как си́вый ме́рин
күзгә керерлек (керердәй) булып — при́стально (смотреть на кого-л.)
күзгә кереп бару (керергә тору, керәм дип тору) — лезть на глаза́ (привлекать к себе чьё-л. внимание)
күзгә керү — лезть в глаза́ ( стараться быть замеченным)
күзгә көл сибү — пуска́ть/пусти́ть (кому-л.) пыль в глаза́
күзгә көя булу — см. күз көеге булу
күзгә күзне куеп — с гла́зу на глаз
күзгә күренеп — (пря́мо) на глаза́х, заме́тным о́бразом
күзгә күренеп калу (китү) — показа́ться (появи́ться) в по́ле зре́ния; промелькну́ть
күзгә (дә) күренмәү — не пока́зываться на глаза́; не пока́зывать и но́са
күзгә терәү (сугу) — одура́чить, оста́вить в тру́дном положе́нии
күзгә төртелү (бәрелү, бәрелеп тору) — броса́ться в глаза́; коло́ть глаза́, мозо́лить глаза́
күзгә төтен җибәрү — пусти́ть в глаза́ пыль (дым)
күзгә төшкән чүп (ак) кебек — как бельмо́ на глазу́
күзгә эләрлек — досто́йный внима́ния
күзгә яшь тыгылу — слёзы подступи́ли к го́рлу
күздә тотылу — име́ться в виду́
күздә ут уйнау (кабыну, яну), күзләре ут уйнау — глаза́ разгоре́лись; глаза́ искря́тся
күздә чүп булып тору — мозо́лить глаза́ (кому-л.) прост.
күздән очкыннар чәчү — сверка́ть/сверкну́ть (мета́ть мо́лнии) глаза́ми (на кого-л.)
күздән пәрдә ачылган кебек булу — сло́вно (то́чно) пелена́ с глаз спа́ла
күздән югалту — потеря́ть из ви́ду
күздән югалу (юк булу) — уйти́ (вы́пасть, исче́знуть) из по́ля зре́ния
күзе атылып чыгарга тора — глаза́ на лоб вы́лезли, глаза́ вы́лезли из орби́т
күз(ләр)е дә йөз(ләр)е — на глаза́х; см. тж. күз алды
күзе очлы — ос́трый на глаз (глаза́)
күз(ләре)е тоз булу — ждать не дожда́ться, прогляде́ть (вы́смотреть) все глаза́
күзе туймас (кеше) — ненасы́тный, жа́дный, а́лчный (человек)
күзе тую — насы́титься (чем-л.); удовлетвори́ться
күзе чыккан — быва́лый, о́пытный (в каком-л. деле); вида́вший ви́ды
күзләре чыксын! — чтоб его́ глаза́ ло́пнули! чтоб ему́ бы́ло пу́сто!
күз(ләр)е әйтеп тора — по глаза́м ви́дно
күзе җете — хорошо́ ви́дит, зре́ние хоро́шее
күз(ләр)ем күрмәсен иде — глаза́ бы мои́ не ви́дели (не гляде́ли)
күзем (чәчрәп) чыксын! — пусть глаза́ мои́ ло́пнут!
күземнән югал — прост. с глаз доло́й
күземә күренмә(гез) — вон отсю́да, с глаз доло́й
күзен алу — отвести́ взгляд, пря́тать глаза́
күз(ләр)ен зур итеп ачу — де́лать больши́е (кру́глые) глаза́, смотре́ть больши́ми глаза́ми (на кого, что-л.)
күз(ләр)ен йомдыру — закры́ть глаза́ ( умирающему)
күз(ләр)ен мөлдерәтеп (тутырып) карау — смотре́ть сквозь слёзы (печа́льно)
күз(ләр)ен сөзеп карау — смотре́ть, посмотре́ть исподло́бья
күзен томалау — закры́ть глаза́ (кому-л.)
күзен чыгарганчы (әйтү) — сказа́ть пря́мо в глаза́; ре́зать пра́вду-ма́тку в глаза́
күзен чыгару — вы́колоть глаз, вы́бить глаз, ослепи́ть
күзеннән агыза да тора — глаза́ на мо́кром ме́сте; глаза́ не просыха́ют
күзеннән ут уйнату (чәчү) — пронзи́ть жгу́чим взгля́дом
күзенә басу — угада́ть то́чно
күз(ләр)енә йотылу (текәлү) — при́стально смотре́ть в глаза́ (кому-л.); впе́риться глаза́ми
күзенә каратып тоту — приворожи́ть
күзенә керергә тырышу — добива́ться расположе́ния (кого-л.); стреми́ться понра́виться (кому-л.); лезть на глаза́ (кому-л.)
күзең чыкканмы (әллә)! — прост. осле́п, что ли!
күзләр мәңгегә (мәңгелеккә) йомылу — засну́ть (усну́ть) ве́чным (моги́льным, после́дним) сном
күз(не) алмау — не своди́ть (спуска́ть) глаз
күз(ләр)не ачык тоту, күзне ачып йөрү — быть осторо́жным (осмотри́тельным), внима́тельным; гляде́ть в о́ба
күз(ләр)не гарешкә терәп — упова́я на бо́га
күзне йомып — с закры́тыми глаза́ми; не размышля́я, недо́лго ду́мая
күз(не) йөртү (йөгертү) — оки́нуть взгля́дом, пробежа́ть глаза́ми
күз(ләр)не кан басу (кан алу) — налива́ться кро́вью ( о глазах); рассвирепе́ть
күз(ләр)не кая яшерергә белмәү — не знать, куда́ глаза́ дева́ть/деть
күзне күзгә текәп (төбәп, терәп) — впе́рившись глаза́ми друг в дру́га (разговаривать, стоять и т. п.)
күз(ләр)не чагырайту — вы́таращить глаза́
күз(ләр)не челәйтү (челәйтеп карау) — смотре́ть (наблюда́ть, глазе́ть прост.) вы́таращенными глаза́ми (вы́таращив глаза́)
күз(ләр)не челт-челт йому — хло́пать глаза́ми
күз(ләр)не шар итеп ачу — вы́таращить (вы́пучить) глаза́ (от удивления, изумления или испуга)
- күз акаю- күз алару
- күз алды
- күз алдында
- күз алдыннан китмәү
- күз аллары караңгылану
- күз ату
- күз ачкысыз
- күз ачтырмау
- күз дә ачтырмау
- күз ачылу
- күз бетү
- күз бетәшү
- күз буу
- күз буучы
- күз йому
- күз калмау
- күз көеге
- күз көеге булу
- күз күгәрү
- күзләр күгәрү
- күз күргән
- күз кызу
- күз кырые белән генә
- күз кырые белән карау
- күз кырые белән генә карау
- күз чите белән карау
- күз койрыгы белән карау
- күз маңгайга менү
- күзләр маңгайга менү
- күз нурым
- күз өстендә каш кебек
- күз өстендәге каштай
- күз салу
- күз ташлау
- күз тию
- күз тидерү
- күз тигезү
- күз тону
- күзләр тону
- күз тоткан
- күз тотып йөргән
- күз төшү
- күзләр уйнау
- күз ут булу
- күзләр ут булу
- күз үлчәме белән
- күз үлчәве белән
- күз җитү
- күз чагылу
- күзләр чагылу
- күз шар булу
- күзләр шар булу
- күзләр шардай булу
- күзләр шарланып китү
- күз эленү
- күз явын алу
- күз явын алып тору
- күз явын алырлык
- күз яше түгү
- күзгә ак-кара күренмәү
- күзгә карап
- күзгә күренү
- күзгә ташлану
- күзгә төрткесез караңгы
- күзгә чалыну
- күздә тоту
- күздән калу
- күздән кичерү
- күздән уздыру
- күздән үткәрү
- күздән төшерү
- күздән төшү
- күздән утлар күренү
- күзгә утлар күренү
- күздән ычкындырмау
- күздән югалтмау
- күздән яздырмау
- күздән язу
- күзе ачылмаган
- күзе ачык
- күзе тону
- күзләре тону
- күзе яшьле
- күзләре яшьле
- күзен бәйләү
- күзләрен бәйләү
- күзен тозландырып
- күзләрен тозландырып
- күзне тозландыру
- күзенең агын әйләндереп карау
- күзең тишелеп чыккыры
- күзне камаштыру
- күзләрне камаштыру
- күзне кыздыру
- күзне кызыктыру
- күзләрне кыздыру
- күзләрне кызыктыру
- күзне текәү
- күзне төбәү
- күзне уйнату
- күзләрне уйнату
- күзне чагылдыру
- күзләрне чагылдыру
- күзне чагылдырырлык
- күзләрне чагылдырырлык
- күз тоту
- күзгә бәреп әйтү
- күзгә төртеп әйтү -
7 өлгер
1. прил.прово́рный, ло́вкий, бы́стрый, шу́стрый, расторо́пныйөлгер кыз — прово́рная де́вушка
өлгер булып чыкты — оказа́лся шу́стрым
2. нареч.тупны өлгер тотып алу — ло́вко схвати́ть мяч
прово́рно, ло́вко, бы́стро, шу́строөлгер йөрү — ходи́ть бы́стро
эшне өлгер алып бару — вести́ де́ло ло́вко
өлгер җавап бирү — отвеча́ть шу́стро
өлгер хәрәкәтләнү — дви́гаться прово́рно
См. также в других словарях:
әфсенләү — 1. Әфсен белән нәрсәгә яки кемгә дә булса тәэсир итәргә тырышу 2. Пышылдап кына әфсен, дога укып, берәр эштә ярдәмгә илаһи көч чакыру 3. күч. Берәр нәрсәне озак тотып бирү, тиз генә кулга бирмәү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тагу — (ТАГЫЛУ) – I. 1. Нәрсәгә дә булса икенче нәрсәне асылган яки эленгән хәлдә беркетеп кую 2. Әгъзаларга, кием салымга яки кулга тотып йөртелә торган йорт кирәк яракларына билгеле бер деталь, әйбер яки бизәк беркетү галстук тагу 3. Эләктереп өcтерәү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тарту — I. диал. и. Егетнең кәләшенә бирә торган бүләге. II. ТАРТУ – (ТАРТТЫРУ) (ТАРТЫЛУ) – ф. 1. Көч белән үзеңә якынайту; киресе: этәрү. ТАРТЫП – рәв. кискен яки көчәнеш белән 2. Нәр. б. якынга сөйрәп китерү. Берәр якка күчереп кую 3. Сөйрәү, өстерәү 4 … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ычкындыру — 1. Киертелгән, эләктерелгән, кысып тоткан җирдән кире чыгару, җибәрү, бушату бил каешын ы. . Кулны тоткан нәрсәдән алу, җибәрү. Кулдагы әйберне ялгыш яки ирексездән бушатып төшереп җибәрү, тотып тора алмау. Эләккән, кысылган, ябышкан яки… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
алу — 1. Нәр. б. кулга тотып үзеңә күчерү. Бирүчедән кабул итү хат алу. Үзеңнеке итү. 2. Бер нәрсәне икенчедән, өлешне бөтеннән аеру өстәлдән китап, коедан су, таудан таш алу 3. (Үзең белән) йөртү, ияртү ал мине үзең белән 4. Үз өстеңә эш яки йомыш… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
дамелла — иск. Мәдрәсә тотып дәрес бирүче мулла … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
түгү — 1. Сыек яки бөртекле, түгелүчән нәрсәләрне савыттан кою, агызу, сибү, чәчү. Берәр урынга төяп алып барып аудару тирес т. 2. күч. шигъ. Чәчү, тарату, сибү (нур, моң, тавыш һ. б. ш. тур.) 3. күч. Эчендәге серләрен кешегә сөйләп бирү, уй фикерләрен… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чигерү — 1. Берәр суммадан, нәрсәнең дә булса микъдарыннан һ. б. ш. беразын алу, киметү. Бирелергә тиешле суммадан нин. б. бер сумманы тотып калу 2. Нин. б. суммадан берәр максат өчен акча бүлеп бирү, өлеш чыгару табыштан чигерүләр 3. Берәр нәрсәне… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
